Τσόντος

Επώνυμο Κρητικών οπλαρχηγών, κυριότεροι από τους οποίους ήταν οι εξής: 1. Μανούσος (Σφακιά 1769 – 1833). Αγωνίστηκε κατά την Επανάσταση του 1821 και διακρίθηκε για τη γενναιότητα και την ηγετική του ικανότητα. Συνελήφθη με δόλο από τον γενικό διοικητή της Κρήτης Μουσταφά πασά, ενώ έκανε σύσκεψη με άλλους προκρίτους, και απαγχονίστηκε. 2. Χαράλαμπος ή Τσοντολάμπης. Οπλαρχηγός, γιος του προηγούμενου. Διακρίθηκε κατά την Κρητική επανάσταση του 1866-69, στο διάστημα της οποίας πολέμησε σε αρκετές μάχες στις δυτικές επαρχίες του νησιού και τραυματίστηκε τρεις φορές. Εξακολούθησε τον αγώνα μέχρι το τέλος της Επανάστασης. 3. Μιχαήλ. Ανιψιός του προηγούμενου, πήρε μέρος ως οπλαρχηγός στον Mακεδονικό αγώνα κατά το διάστημα 1904-7, επικεφαλής δικού του στρατιωτικού σώματος, και διακρίθηκε για τη γενναία δράση του. Το 1907 συνελήφθη από τον τουρκικό στρατό και κλείστηκε στις φυλακές του Μοναστηριού, απ’ όπου ελευθερώθηκε τον επόμενο χρόνο. Μετείχε ακόμα στην εκστρατεία της Χίου (1912) και στον αγώνα για την αυτονομία της Βόρειας Ηπείρου (1914).